Polskie tłumaczenia Biblii

Wyliczam, aby było ku pamięci, tu jest większość tego co wypada wiedzieć na ten temat (poniżej jest też skrót):

Polskie tłumaczenia Biblii:

• XV w. - Psałterz floriański - najstarszy znany polski fragment przekładu Biblii. Prace nad Psałterzem rozpoczęły się około roku 1398, prawdopodobnie z fundacji królowej Jadwigi, pierwszej żony Władysława Jagiełły.
• 1445-1453 - praca nad Biblią królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka) - z Wulgaty na podstawie przekładu czeskiego na polski. Co ciekawego królowa Zofia to ostatnia, czwarta żona Władysława Jagiełły, a Jadwiga była pierwszą.
• 1532 - Psałterz Krakowski ale nic o nim nie wiem.
• 1539 - Psałterz Walentego Wróbla - znowu nic. Muszę sprawdzić, poszukać.
• 1541 - Psałterz Mikołaja Reja, bo "Polacy nie gęsi".
• 1551 - Nowy Testament Stanisława Murzynowskiego - przekład przełożony w środowisku polskich luteran, z języka greckiego a więc z tekstu opracowanego przez Erazma z Rotterdamu, pierwszy polski przekład Nowego Testamentu, wydany drukiem w Królewcu nakładem Jana Seklucyana. Stanisław Murzynowski studiował w Witemberdze u reformatorów.
• 1556 - Nowy Testament Marcina Bielskiego, katolicki przekład z Wulgaty wznawiany jeszcze w 1564, 1566, 1568.
• 1556 - Odkryty przez Brückner'a, wydany w Krakowie jako Nowy Testament Szarffenbergera. 
• 1558 - Wierszowany psałterz Jakuba Lubelczyka wydrukowany w drukarni Macieja Wirzbięty.
• 1561 - Biblia Leopolity lub Biblia Szarffenbergowska, z Wulgaty tłumaczył ks. Jan Nicz ze Lwowa (pseudonim Leopolita tzn. "Lwowianin") Pierwszy drukowany polskojęzyczny przekład całej Biblii, dokonany na zlecenie Marka i jego syna Stanisława Szarffenbergów. Przekład dedykowany Zygmuntowi II Augustowi. Gigantyczną księgę zaopatrzono w 284 drzeworyty obrazujące różne sceny biblijne, co ciekawe te same drzeworyty Albrechta Dürera wykorzystano w 1534 roku w Bibli Lutra. Ponoć wydanie tej Biblii było wnowione w 1572 (?) roku.
• 1563 - Biblia Brzeska (Biblia Radziwiłłowska, Biblia Pińczowska) - przekład środowiska kalwinistów, pierwszy z języków oryginalnych, zlecony przez księcia Mikołaja Radziwiłła, wznawiany w częściach i całości w latach 1564, 1580, 1585, 1593. Potem przez syna księcia Mikołaja, za radą jezuitów wykupiony i na rynku w Wilnie spalony. Przetrwało 20-40 egzemplarzy, między innymi niedawno odkryty w piwnicach katowickiego kościoła ewangelickiego.
• 1570 - Nowy Testament Szymona Budnego - ariański przekład wchodzący w skład wydrukowanej w 1574 roku Biblii Nieświeskiej. Przekład dosłowny.
• 1574 - Biblia Nieświeska - ariański przekład Szymona Budnego, wydany nakładem M. Kawieczyńskiego drukarza w Nieświeżu. Wcześniej pojawiła się w 1572 też cała Biblia Budnego, ale ktoś ją przed wydrukiem poprawił i sam Budny się do niej nie przyznawał.
• 1577 - Nowy Testament Marcina Czechowica - wydrukowany w Rakowie na użytek arian.
• 1579 - Psałterz Jana Kochanowskiego, do 1642 ponad 20 wydań ale to jednak bardziej parafraza niż przekład. Teks przyjął się również dlatego, że Mikołaj Gomółka skomponował rok po pierwszym wydaniu bardzo ładną muzykę do wszystkich psalmów, więc grano i śpiewano te teksty po domach i zborach
• 1593 - Nowy Testament ks. Jakuba Wujka - katolicki przekład, który wszedł po zmianach w skład Biblii ks. Wujka, wydanej jako całość później.
• 1599 - Biblia ks. Wujka - klasyczne i najpopularniejsze tłumaczenie katolickie, ale mocno po śmierci ks. Wujka przez jezuitów przerobione aby je uzgodnić z wydaną właśnie Biblią Klementyńską.
• 1632 - Biblia Gdańska - sfinansowana przez Heweliusza, astronoma i producenta piwa z Gdańska. Przekład z języków oryginalnych przez wiele lat przez polskich protestantów używany.
• .... długo, długo nic. Dopiero w XX wieku....
• ks. Kowalski z Wulgaty, ks. Dąbrowski z greki... Jest potrzeba, ale nie te czasy, bo wojna.
• 1966 - pierwsze wydanie Biblii Tysiąclecia, ale dopiero wydanie III z 1984 jest naprawdę dla ludzi dostępne za sprawą ks. Blachnickiego, który załatwił protestanckie wsparcie wydań drukowanych na zachodzie i przemycania ich do Polski dla ruchu oazowego.
• 1975 - Biblia Warszawska - przekład środowisk protestanckich. Podobnie jak Biblia Tysiąclecia tłumaczenie z Nestle-Alanda.
  
• 2014 - wydanie NT UBG - ale to nie tyle przekład co odświeżenie Biblii Gdańskiej. Moim zdaniem rewelacja.
• 2016 - cała Biblia w przekładzie Piotra Zaręby z Ewangelicznego Instytutu Biblijnego (eib).
• 2017 - dostępna całość Uwspółcześnionej Biblii Gdańskiej.

Do tego warto dodać daty ważnych, zagranicznych przekładów aby je skonfrontować z naszymi. Oto moja lista.

Ważne przekłady zagraniczne:

• 1380 - Tłumaczenie Wilckliffa.
• 1445 - Biblia Królowej Zofii - wszystko to pisane ręcznie!
• 1455 - Biblia Gutenberga, czyli drukowana Vulgata. Początki druku.
• 1516 - Grecki Nowy Testament Erazma.
• 1522 - Biblia Lutra ale na razie tylko NT. Całe to chyba dopiero 1534.
• 1525 - William Tyndale i pierwszy przekład na angielski. Tyndal przypłacił to życiem, bo spalono go na stosie.
• 1546 - Textus Receptus a więc wydania greckiego NT Stephanus-a. Trzecie z 1550 ma aparat krytyczny, a czwarte z 1551 podział na wersety.
• 1562 - Biblia Leopolity
• 1563 - Biblia Brzeska
• 1611 - KJV czyli Biblia Króla Jakuba - dla Anglików i anglojęzycznych bardzo ważna rzecz.
• 1632 - Biblia Gdańska.
• 1633 - zakończenie prac nad Tekstem Uzgodnionym czyli Textus Receptus.

A tu główne przekłady polskie - te to już znać wypada każdemu. To samo ale prościej.

Główne polskie tłumaczenia Biblii:

1. XV w. - Psałterz floriański - najstarszy znany polski przekład fragmentu Biblii.
2. 1445-1453 - praca nad Biblią królowej Zofii (Biblia Szaroszpatacka) - z czeskiego na polski.
3. I poł. XVI w. - wiele wydanych drukiem przekładów Psalmów.
4. 1551 - Nowy Testament Stanisława Murzynowskiego - pierwszy polski przekład Nowego Testamentu z tekstu greckiego opracowanego przez Erazma.
5. 1561 - Biblia Leopolity, z Wulgaty tłumaczył ks. Jan Nicz ze Lwowa - pierwsza polska cała Biblia.
6. 1563 - Biblia Brzeska - pierwszy przekład całej Biblii z języków oryginalnych.
7. 1574 - Biblia Nieświeska - przekład Szymona Budnego, wydany nakładem M. Kawieczyńskiego drukarza w Nieświeżu. 
8. 1579 - Psałterz Jana Kochanowskiego, do 1642 ponad 20 wydań ale to jednak bardziej parafraza niż przekład.
9. 1599 - Biblia ks. Wujka - klasyczne i najpopularniejsze tłumaczenie katolickie, ale mocno po śmierci ks. Wujka przez jezuitów przerobione aby je uzgodnić z wydaną właśnie Biblią Klementyńską.
10. 1632 - Biblia Gdańska - sfinansowana przez Heweliusza, astronoma i producenta piwa z Gdańska. Przekład z języków oryginalnych przez wiele lat przez polskich protestantów używany. 

Kategorie: biblia, historia, notatka historyczna, _blog, notatka, notatka / historia, historia / notatka

Słowa kluczowe: przekłady biblii, tłumaczenia, biblia gdańska, textus receptus

Komentarze: (0)