26 grudnia 2018 (środa), 17:06:06
Subiektywna i skrócona historia Anglii w kluczowym momencie
Subiektywna i skrócona historia Anglii w kluczowym momencie
Królowie (streszczenie):
- 1509-1547 - Henryk VIII
- 1547-1553 - Edward VI
- 1549 - Jane (Joanna) Grey, króluje przez 9 dni
- 1553-1558 - Maria I Tudor (Krwawa Maria, Bloody Mary)
- 1558-1603 - Elżbieta I
- 1603-1625 - Jakub I
Subiektywna historia XVI-wiecznych królów Anglii:
- 1509-1547 - Henryk VIII
- 1525 - Nowy Testament w przekładzie Tyndalla, druk w Kolonii, mała, wygodna, przemycana do Anglii; Tyndal swoją pracę przypłacił życiem.
- 1535 - Biblia Coverdale’a, Przekład bazujący na pracy Tyndala i innych reformatorów, autoryzowany przez króla; ponad 20 wydań, między innymi autoryzowane Wielka Bibliia czyli ta przykuta łańcuchem, ale dostępna w każdym kościele, aby każdy mógł sobie przyjść i poczytać.
- Zerwał z Rzymem głównie z powodu swoich problemów małżeńskich - papież nie chciał mu dać rozwodu, a żona nie urodziła mu syna, który mógłby być następcą tronu. Stanął więc na czele kościoła anglikańskiego, żądał od księży przysięgi na wierność sobie, jako głowie kościoła. Ale w głębi serca był katolikiem. Mimo to pewna zawierucha w Anglii pozwoliła rozwinąć się ruchom reformacyjnym bazującym reformę na Piśmie Świętym.
- Za jego życia powstają przekłady Biblii:
- 1547–1553 - Edward VI
- Jak zaczął królować to miał 10 lat, a więc był to dzieciak. Praktycznie rządziła Rada Regencyjna realizująca politykę.
- Król wychowany został jako protestant, dlatego w czasach jego rządów umacnia się nurtu protestanckiego kościoła anglikańskiego.
- W 1549 wydany zostaje "Book of Common Prayer" - modlitewnik wraz z katechizmem.
- 1549 - Jane (Joanna) Grey, króluje przez 9 dni, protestantka, nie chciała się nawrócić na katolicyzm, więc ją ścieli.
- 1553–1558 - Maria I Tudow
- Potocznie zwana Krwawa Mary, gdyż była to katoliczka, żona katolickiego króla Hiszpanii, prześladująca protestantów.
- Reformatorzy muszą z Anglii uciekać, więc to w Genewie wydawana jest Biblia Genewska, 1560 zwana też Biblią Pielgrzymów.
- 1558-1603 - Elżbieta I
- Królowała 44 lata, a więc jak na owe czasy to bardzo długo.
- Za jej życia katolicy wydają we Francji przekład Douay-Rheims (NT 1582, całość 1609) zgodny z teologią Sobory Trydenckiego.
- 1603-1625 Jakub I
- Chcąc zakończyć dyskusję o tym, który przekład Biblii jest dobry nakazał opracowanie jednego, wspólnego - i dlatego w 1611 roku powstał przekład autoryzowany przez króla: King James Version; tak ważny dla standaryzacji języka i teologii.
A potem:
- Karol I Stuart
- Republika Angielska
- Karol II Stuart
- Jakub II Stuart
- Maria II Stuart i Wilhelm III Orański
- Anna Stuart
Inne, ciekawe postacie
- Tomasz Moore
- żyje w latach 1478-1535
- sadysta ! a JP2 go kanonizował
- William Shakespeare (Szekspir)
- żyje w latach 1564-1616
- No to chyba jeszcze Thomas Cranmer (1489-1556), spalony na stosie przez krwawą Mary
- Henry Purcell (1659-1695) – angielski kompozytor muzyki barokowej.
Problem z tłumaczeniem Biblii Douay-Rheims
- 1582 - pierwsze wydanie NT
- Mt 6:11 dra "Give us this day our supersubstantial bread.” - Chleba naszego eucharystycznego ??? (ang. supersubstantial, łac. supersubstantialem) daj nam dzisiaj
- Mt 6:11 kjv "Give us this day our daily bread ."
- Kluczowe słowo: επιουσιον epiousion - powszedni, codzienny
A jak przestawiają to inne przekłady
TR
Mt 6:11 gnt-tr "(11) τον αρτον ημων τον επιουσιον δος ημιν σημερον"
Geneva Bible (1599)
Mt 6:11 gnv "(11) Giue vs this day our dayly bread."
Vulgata Clementina (1598)
Mt 6:11 vuc "(11) Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie,"
The Douay-Rheims American Edition (1899)
Mt 6:11 dra "(11) Give us this day our supersubstantial bread."
King James Version (1611/1769) z kodami Stronga
Mt 6:11 kjv "(11) Give us this day our daily bread ."
Nova Vulgata (1986)
Mt 6:11 nov "(11) Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie;"
Biblia Brzeska (1563)
Mt 6:11 bb "(11) Chleba naszego powszedniego daj nam dzisia."
Biblia Wujka (1599)
Mt 6:11 wuj "(11) Chleba naszego powszedniego daj nam dzisia."
Biblia Tysiąclecia V (2000)
Mt 6:11 bt5 "(11) Naszego chleba powszedniego daj nam dzisiaj;"