19 czerwca 2021 (sobota), 13:34:34

Początek Ezechiela w Biblii Gutenberga

Co dobrze jest o Biblii Gutengerga zapamiętać:

Gutenberg pierwszy wydrukował pierwszą książkę. Uczynił to mniej więcej w 1453 roku. W tym samy czasie upadł Konstantynopol i w Europie pojawiło się wiele manuskryptów greckich - było więc co drukować.
Ta książka to była Biblia, a dokładnie łaciński przekład zwany Wulgatą.
Wydrukował około 200 szt. książek i zalał tym cały rynek książek opanowany do teraz przez ręczne skryptoria. W skryptorium przepisywanie jednego egzemplarza jednemu skrybie zajmowało 3 lata (? spr.)
Do dziś zachowało się około 40 egzemplarzy, jeden jest w Polsce, w Peplinie.

Ja mam bardzo dobrej jakości replikę strony 105 z tomu 2, której kawałek wygląda mniej więcej tak:

Ezg. z British Museum	Tekst wg. Wulgaty Klementyńskiej
	———————— explicit pro logus ——— —— —— —— —— — proparta 1 Et factum est in trige- simo anno, in quarto, in quinta mensis, cum essem in medio capti- vorum iuxta fluvium Chobar, aperti sunt caeli, et vidi visiones Dei. ⁽²⁾ In quinta men- sis, ipse est annus quintus transmigratio- nis regis Joachin, ⁽³⁾ factum est verbum Domini ad Ezechielem filium Buzi sacerdotem, in ter- ra Chaldaeorum, secus flumen Chobar: et facta est super eum ibi manus Domini. ⁽⁴⁾ Et vidi, et ecce ventus turbinis veniebat ab aquilone, et nubes magna, et ignis involvens. Et splendor in circuitu ejus: et de medio ejus, quasi species electri, id est, de medio ignis: ⁽⁵⁾ et in medio ejus

Ezg. z British Museum

Tekst wg. Wulgaty Klementyńskiej

———————— explicit pro

logus ——— —— —— —— —— — proparta 1

Et factum est in trige-
simo anno, in quarto,
in quinta mensis, cum
essem in medio capti-
vorum iuxta fluvium
Chobar, aperti sunt
caeli, et vidi visiones Dei. ⁽²⁾ In quinta men-
sis, ipse est annus quintus transmigratio-
nis regis Joachin, ⁽³⁾ factum est verbum Domini
ad Ezechielem filium Buzi sacerdotem, in ter-
ra Chaldaeorum, secus flumen Chobar: et
facta est super eum ibi manus Domini. ⁽⁴⁾ Et
vidi, et ecce ventus turbinis veniebat
ab aquilone, et nubes magna, et ignis
involvens. Et splendor in circuitu ejus:
et de medio ejus, quasi species electri,
id est, de medio ignis: ⁽⁵⁾ et in medio ejus

Ten kawałek to początek widzenia Ezechiela, wielce ciekawa wizja, którą Biblia Tysiąclecia tłumaczy tak:

⁽¹⁾Działo się to roku trzydziestego, dnia piątego, czwartego miesiąca, gdy się znajdowałem wśród zesłańców nad rzeką Kebar. Otworzyły się niebiosa i doświadczyłem widzenia Bożego. ⁽²⁾Piątego dnia miesiąca - rok to był piąty od uprowadzenia do niewoli króla Jojakina -⁽³⁾Pan skierował słowo do kapłana Ezechiela, syna Buziego, w ziemi Chaldejczyków nad rzeką Kebar; była tam nad nim ręka Pańska. ⁽⁴⁾Patrzyłem, a oto wiatr gwałtowny nadszedł od północy, wielki obłok i ogień płonący oraz blask dokoła niego, a z jego środka promieniowało coś jakby połysk stopu złota ze srebrem, ze środka ognia. ⁽⁵⁾Pośrodku było coś podobnego do czterech Istot żyjących. Oto ich wygląd: miały one postać człowieka. ⁽⁶⁾Każda z nich miała po cztery twarze i po cztery skrzydła. (…)

Między innymi rzeczami warto zwrócić uwagę na to, że ...

Każdy rozdział zaczyna się ręcznie malowanym akapitem (tą dużą literę nazywa się inicjalem)
Nie było wtedy jeszcze numeracji wersów. Powstała dopiero w 1550 roku. Ale numeracja rozdziałów jest - patrz na czerwone litery.
Tekst łaciński używa skrótów (abrewiacji), które oszczędzały liter, a więc w efekcie była mniejsza emisja CO₂. Zapisano tak między innymi słowo Domini w wersie ⁽³⁾
Oprócz łacińskich liter używano wtedy ligatur. Np. ostatni wyraz ejus zapisano jako ej⁹ albo wyraz quarto w drugiej linii, gdzie qua- zastąpiono jednym znakiem. Słowo caeli czasem zapisywane jest jako cæli ale w tym tekście jest to po prostu celi.
W łacinie to dziwnie z tymi literkami jest. Czasem i to j, u to v, no i jeszcze te ligatury.
Każdy egzemplarz Biblii Gutenberga jest inny, bo jest inaczej zdobiony. Mój jest ładniejszy niż ten papierowy z British Muzeum co widać na fotkach.

Zdjęcia mojego egzemplarza wyglądają tak:

W British Muzeum mają dwa zachowane egzemplarze: welinowy i papierowy. Można zobaczyć je tu:
https://www.bl.uk/treasures/gutenberg

Początek Ezechiela w Biblii Gutenberga

Kategorie: _blog, biblia

Słowa kluczowe: wulgata, ez1, gutenberg, druk, inkunabuł

Pliki

Komentarze: (0)