Kalendarz gregoriański

Dekret papieża Grzegorza XIII o zmianie kalendarza to bulla „Inter gravissimas”, ogłoszona 24 lutego 1582 roku, która wprowadziła kalendarz gregoriański w miejsce wcześniejszego kalendarza juliańskiego.

Główne zmiany wprowadzone przez dekret:

1. Usunięcie 10 dni

   • W celu skorygowania opóźnienia wynikającego z kalendarza juliańskiego, po 4 października 1582 roku nastąpił od razu 15 października. Pominięto 10 dni, aby wyrównać różnicę między rokiem kalendarzowym a rzeczywistym rokiem słonecznym.

2. Nowe zasady lat przestępnych

   • W kalendarzu juliańskim każdy czwarty rok był przestępny, co powodowało stopniowe przesunięcie względem roku tropikalnego.
   • W nowym kalendarzu lata podzielne przez 100 nie były przestępne, chyba że były także podzielne przez 400.
     I dlatego:
     • 1600 – rok był przestępny
     • 1700, 1800, 1900 – nie były przestępne 
     • 2000 – rok był przestępny

3. Nowy sposób obliczania daty Wielkanocy

   • Kalendarz gregoriański skorygował sposób wyznaczania daty święta Wielkanocy, opierając się na dokładniejszych obliczeniach astronomicznych.

Dlaczego zmiana była konieczna?

• Kalendarz juliański zakładał, że rok ma dokładnie 365,25 dnia, podczas gdy rzeczywista długość roku słonecznego wynosi około 365,2422 dnia.
• W wyniku tej różnicy, od czasu wprowadzenia kalendarza juliańskiego (46 p.n.e.), data równonocy wiosennej przesunęła się z 21 marca na 11 marca.
• Papież Grzegorz XIII chciał przywrócić równonoc wiosenną do 21 marca, aby harmonizować wyznaczanie Wielkanocy zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami Soboru Nicejskiego (325 r.).

Przyjęcie kalendarza gregoriańskiego

• Pierwszymi krajami, które przyjęły nowy kalendarz, były państwa katolickie: Hiszpania, Portugalia, Polska, Włochy, Francja (w 1582 roku).
• Kraje niemieckie: Przyjęcie kalendarza przebiegało stopniowo. Katolickie państwa Rzeszy przyjęły go już w 1583 roku, natomiast protestanckie księstwa niemieckie długo się opierały. Ostatecznie większość z nich zaakceptowała reformę w 1700 roku, synchronizując się z innymi krajami europejskimi.
• Szwecja: Wprowadzała kalendarz w skomplikowany sposób. Najpierw od 1700 roku zaczęto pomijać lata przestępne, co miało doprowadzić do stopniowego przejścia. Jednak w 1712 roku dodano dodatkowy dzień (29 lutego + 30 lutego!), wracając do kalendarza juliańskiego. Ostatecznie Szwecja przyjęła kalendarz gregoriański dopiero w 1753 roku.
• Anglia i kolonie brytyjskie – dopiero w 1752 roku.
• Rosja – po rewolucji październikowej w 1918 roku.
• Grecja – w 1923 roku.

Dzięki tej reformie kalendarz gregoriański stał się powszechnie używany na całym świecie i do dziś pozostaje standardem w większości państw.