25 czerwca 2016 (sobota), 14:02:02
Ludzie po potopie
#1. Wstęp
Ciekawe, bo tematem zajmuje się od 1992 roku. Co jakiś czas sięgam do Księgi Rodzaju i gdy widzę te liczb to próbuję je wstawić w tabelkę.
- pierwszy raz 16 czerwca 1990 roku, próbowałem programem Eureka na mojego PC-XT (procek 8088 10MHz, 640kB RAM). Mam zachowane plik LUDZIE.WKQ tylko nie mam go czym otworzyć.
- W 2003 roku bawiłem się już Exelem z pakieto Office 2000 na moim Windows 2000 (mam tego laptopa w szafie)
- Około 2004 - mąż Alicji, matematyk robi mi pierwszą analizę korelacji. Jest dobrze.
- W 2016 Sylwek przeprowadził analizy, które opisane są w liście
- W 2018, będąc w hotelu w Dubieniecku i mając dwa dni wolnego znowu sobie co policzyłem.
- maj 2021 - robię porządek z katalogami, bo grupka IPP musi sobie to sama policzyć.
#1.1 A po co to badanie?
... ano po to, bo jak jest dużo liczb, to fajnie jest się nim blisko przyjrzeć
#1.2 Założenia
- Używam Tysiąclatki, pewnie dlatego, że tłumaczenie to jest najbardziej w Polsce ugruntowane i imiona patriarchów z tego tłumaczenia są najbardziej w naszym języku znane.
- Jeżeli gdzieś nie używam Tysiąclatki to to zaznaczam.
- Ale dane sprawdzam z innymi tłumaczeniami, zwłaszcza z Gdańską wydaje się być to ważne, bo bazuje ona na innym tekście hebrajskim.
- ....
#2. Zabawy liczbami
#2.1 Pierwotne dane wejściowe
Oto fragment z Księgi Rodzaju, z rozdziału 5, wersety od 3 do 32. Akcentuję to co jest mi potrzebne, czyli Kto, kiedy miał syna, jak długo jeszcze żył i ile miał lat jak umarł. Jak w tekście pojawia się coś ciekawego to to podkreślam.
(3) Gdy Adam miał sto trzydzieści lat, urodził mu się syn, podobny do niego jak jego obraz, i dał mu imię Set. (4) A po urodzeniu się Seta żył Adam osiemset lat i miał synów oraz córki. (5) Ogólna liczba lat, które Adam przeżył, wynosiła dziewięćset trzydzieści. I umarł.
(6) Gdy Set miał sto pięć lat, urodził mu się syn Enosz. (7) A po urodzeniu się Enosza żył osiemset siedem lat i miał synów oraz córki. (8) I umarł Set, przeżywszy ogółem dziewięćset dwanaście lat.
(9) Gdy Enosz miał dziewięćdziesiąt lat, urodził mu się syn Kenan. (10) I żył Enosz po urodzeniu się Kenana osiemset piętnaście lat, i miał synów oraz córki. (11) Enosz umarł, przeżywszy ogółem dziewięćset pięć lat.
(12) Gdy Kenan miał lat siedemdziesiąt, urodził mu się Mahalaleel. (13) A po urodzeniu mu się Mahalaleela żył Kenan osiemset czterdzieści lat i miał synów i córki. (14) I gdy Kenan przeżył ogółem dziewięćset dziesięć lat, umarł.
(15) Gdy Mahalaleel miał sześćdziesiąt pięć lat, urodził mu się syn Jered. (16) A po urodzeniu się Jereda żył osiemset trzydzieści lat i miał synów i córki. (17) Gdy Mahalaleel miał ogółem osiemset dziewięćdziesiąt pięć lat, umarł.
(18) Gdy Jered miał sto sześćdziesiąt dwa lata, urodził mu się syn Henoch. (19) A po urodzeniu się Henocha Jered żył osiemset lat i miał synów i córki. (20) Jered przeżył ogółem dziewięćset sześćdziesiąt dwa lata, i umarł.
(21) Gdy Henoch miał sześćdziesiąt pięć lat, urodził mu się syn Metuszelach. (22) Henoch po urodzeniu się Metuszelacha żył w przyjaźni z Bogiem trzysta lat i miał synów i córki. (23) Ogólna liczba lat życia Henocha: trzysta sześćdziesiąt pięć. (24) Żył więc Henoch w przyjaźni z Bogiem, a następnie znikł, bo zabrał go Bóg.
(25) Gdy Metuszelach miał sto osiemdziesiąt siedem lat, urodził mu się syn Lamek. (26) Po urodzeniu się Lameka żył jeszcze siedemset osiemdziesiąt dwa lata i miał synów i córki. (27) Metuszelach umarł, mając ogółem dziewięćset sześćdziesiąt dziewięć lat.
(28) Gdy Lamek miał sto osiemdziesiąt dwa lata, urodził mu się syn. (29) A dając mu imię Noe, powiedział: Ten niechaj nam będzie pociechą w naszej pracy i trudzie rąk naszych na ziemi, którą Pan przeklął. (30) Lamek po urodzeniu się Noego żył pięćset dziewięćdziesiąt pięć lat i miał synów i córki. (31) Umierając, Lamek miał ogółem siedemset siedemdziesiąt siedem lat.
(32) A gdy Noe miał pięćset lat, urodzili mu się: Sem, Cham i Jafet.
Dane liczbowe zebrane z tego tekstu:
Patriarcha |
Kiedy miał syna |
Syn |
Ile jeszcze żył |
Jak długo żył |
Adam |
130 |
Set |
800 |
930 |
Set |
105 |
Eosz |
807 |
912 |
Eosz |
90 |
Kenan |
815 |
905 |
Kenan |
70 |
Mahalaleel |
840 |
910 |
Mahalaleel |
65 |
Jared |
830 |
895 |
Jared |
162 |
Henoch |
800 |
962 |
Henoch |
65 |
Metuszelach |
300 |
365 |
Metuszelach |
187 |
Lamek |
782 |
969 |
Lamek |
182 |
Noe |
595 |
777 |
Noe |
500 |
Sem |
|
|
No a teraz rozdział 11 Księgi Rozdzaju, wersety od 1 do 31. Znowu akcentuje imię, rok urodzenia syna a podkreślam to co pojawia się ciekawego.
(10) Oto są potomkowie Sema.
Gdy Sem miał sto lat, urodził mu się syn Arpachszad, w dwa lata po potopie. (11) Po urodzeniu się Arpachszada Sem żył pięćset lat i miał synów i córki.
(12) Arpachszad, przeżywszy trzydzieści pięć lat, miał syna Szelacha. (13) A po urodzeniu się Szelacha Arpachszad żył czterysta trzy lata i miał synów i córki.
(14) Szelach, przeżywszy trzydzieści lat, miał syna Ebera; (15) po urodzeniu się Ebera żył Szelach czterysta trzy lata i miał synów i córki.
(16) Gdy Eber miał trzydzieści cztery lata, urodził mu się syn Peleg; (17) a po urodzeniu się Pelega żył Eber czterysta trzydzieści lat i miał synów i córki.
(18) Gdy Peleg miał trzydzieści lat, urodził mu się Reu; (19) a po urodzeniu się Reu żył Peleg dwieście dziewięć lat i miał synów i córki.
(20) Gdy Reu miał trzydzieści dwa lata, urodził mu się syn Serug; (21) a po urodzeniu się Seruga żył Reu dwieście siedem lat i miał synów i córki.
(22) Gdy Serug miał trzydzieści lat, urodził mu się Nachor; (23) a po urodzeniu się Nachora żył Serug dwieście lat i miał synów i córki.
(24) Gdy Nachor miał dwadzieścia dziewięć lat, urodził mu się Terach; (25) a po urodzeniu się Teracha żył Nachor sto dziewiętnaście lat i miał synów i córki.
(26) Gdy Terach miał siedemdziesiąt lat, urodzili mu się synowie: Abram, Nachor i Haran.
(27) Oto dzieje potomków Teracha. Terach był ojcem Abrama, Nachora i Harana, a Haran był ojcem Lota. (28) Haran zmarł jeszcze za życia Teracha, swego ojca, w kraju, w którym się urodził, w Ur chaldejskim.
(29) Abram i Nachor wzięli sobie żony. Imię żony Abrama było Saraj, imię zaś żony Nachora - Milka. Była to córka Harana, który miał jeszcze drugą córkę, imieniem Jiska.(30) Saraj była niepłodna, nie miała więc potomstwa.
(31) Terach wziąwszy z sobą swego syna, Abrama, Lota - syna Harana, czyli swego wnuka, i Saraj, swą synową, żonę Abrama, wyruszył z nimi z Ur chaldejskiego, aby się udać do kraju Kanaan. Gdy jednak przyszli do Charanu, osiedlili się tam. (32) Terach doczekał dwustu i pięciu lat życia i zmarł w Charanie.
Dane liczbowe zebrane z tego tekstu:
Patriarcha |
Kiedy mał syna |
Syn |
Ile jeszcze żył |
Sem |
100 |
Arpachszad |
500 |
Arpachszad |
35 |
Szelach |
403 |
Szelach |
30 |
Eber |
403 |
Eber |
34 |
Peleg |
430 |
Peleg |
30 |
Reu |
209 |
Reu |
32 |
Serug |
207 |
Serug |
30 |
Nachor |
200 |
Nachor |
29 |
Terach |
119 |
Terach |
70 |
Abram |
205 |
#2.2 Pierwsze przetwarzanie powyższych liczb
- Mogę sprawdzić spójność rodowodów ludzi przed potopem, bo skoro jest podany rok, w którym urodził się syn, ile jeszcze żył, oraz całkowita liczba lat życia to to się musi sumować. Sprawdzam i widzę, że się zgadza. To dobrze.
- Mogę ustalić więc kto kiedy się urodził, przyjmując że Adam stworzony został w pierwszym roku. Dodaję więc kolumnę - rok urodzenia.
- Mogę też dołożyć kolumnę rok śmierci. Wszak rok śmierci to rok urodzenia plus długość życia. Ale z takim myśleniem należy być ostrożnym. Nie wiem jak to jest w kulturze hebrajskiej, ale u nas w Polsce można licząc w ten sposób popełnić błąd.
- Jasiu - przykład, w którym nie ma błędu:
- Jasiu urodził się 1 marca 1905 roku
- Jasiu zmarł 1 sierpnia 1975 roku przeżywszy lat 70 (wszak 1 stycznia 1975 roku obchodził swoje 70 urodziny)
- Mając te informację zapiszę, że Jasiu zmarł w 1975 roku
- Basia - przykład, w którym pojawia się błąd
- Basia urodziła się 1 września 1905 roku
- Basia zmarła 1 sierpnia 1975 roku, na miesiąc przed swoimi 70 urodzinami, więc miała lat 69.
- mogę się pomylić i dodając 1905 + 69 dojść do wniosku, że Basia zmarła w 1974.
- Mogę uzupełnić dane, których w 11 rozdziale Księgi Rodzaju nie ma, w kolumnie Jak długo żył dopisać wyliczoną długość.
- Dodam też sobie kolumnę informującą kiedy urodził się po potopie. O Arpachszadzie informacja podana jest wprost w Gen 11:10, a o innych da się wyliczyć, bo czuję, że może się przydać.
Tabelka wygląda więc tak: (Uwaga - nowa jest w nowszej notce!!!! -> )
Patriarcha |
Rok urodzenia |
Ile lat po potopie |
Rok śmierci |
Syn |
Kiedy miał syna |
Ile jeszcze żył |
Jak długo żył |
Adam |
1 |
|
931 |
Set |
130 |
800 |
930 |
Set |
131 |
|
1043 |
Eosz |
105 |
807 |
912 |
Eosz |
236 |
|
1141 |
Kenan |
90 |
815 |
905 |
Kenan |
326 |
|
1236 |
Mahalaleel |
70 |
840 |
910 |
Mahalaleel |
396 |
|
1291 |
Jared |
65 |
830 |
895 |
Jared |
461 |
|
1423 |
Henoch |
162 |
800 |
962 |
Henoch |
623 |
|
988 |
Metuszelach |
65 |
300 |
365 |
Metuszelach |
688 |
|
1657 |
Lamek |
187 |
782 |
969 |
Lamek |
875 |
|
1652 |
Noe |
182 |
595 |
777 |
Noe |
1057 |
|
2007 |
Sem |
500 |
450 |
950 |
Sem |
1557 |
|
2157 |
Arpachszad |
100 |
500 |
600 |
Arpachszad |
1657 |
2 |
2095 |
Szelach |
35 |
403 |
438 |
Szelach |
1692 |
440 |
2125 |
Eber |
30 |
403 |
433 |
Eber |
1722 |
873 |
2186 |
Peleg |
34 |
430 |
464 |
Peleg |
1756 |
1337 |
1995 |
Reu |
30 |
209 |
239 |
Reu |
1786 |
1576 |
2025 |
Serug |
32 |
207 |
239 |
Serug |
1818 |
1815 |
2048 |
Nachor |
30 |
200 |
230 |
Nachor |
1848 |
2045 |
1996 |
Terach |
29 |
119 |
148 |
Terach |
1877 |
2193 |
2152 |
Abram |
70 |
205 |
275 |
Abram |
1947 |
2468 |
|
|
|
|
|
#2.2 Zobrazowanie powyższych liczb
#2.2.1 Kolejność życia patriarchów
Na tym wykresie zaznaczam okres, w którym żyli kolejni patriarchowie. Czerwoną, pionową kreską zaznaczam potop.
A co z tego wykresu można wyczytać?
- Z wyjątkiem Noego każdy z przedpotopowych patriarchów mógł spotkać się ze swoim praojcem, Adamem. Mógł spytać go jak to było w raju, mógł z bezpośredniej relacji usłyszeć przekazaną przez Boga historię stworzenia, a potem nieprzyjemną historię upadku i wypędzenia.
- Długowieczność Noego sprawiła, że do niego też mógł przyjść każdy z patriarchów po potopie, łącznie z Abramem. Mogli spytać go, jak to było przed potopem, mogli porozmawiać o Henochu i Lameku, których Noe znał.
- Na schemacie widać, jak krótko żył Henoch zanim zabrał go Bóg.
- Widać też, że Lamek pewnie żył by dłużej, gdyby mógł wejść do Arki. Podobnie Metuszelech. Dziwne to, że młodszy Lamek umarł na 3 lata przed potopem, a starszy Metuszelach - no właśnie? Czy żył 2 lata po potopie nie będąc w arce? Dziwne to jest - może tu właśnie mamy doczynienia z błędem przekazu.
#2.2.2 Długość życia patirarchów
Błąd na schemacie poniżej:
- Nie wolno Lamecha brać do średniej, bo zginął w wypadku, a dokładnie w wodach potopu.
- Co do Metuszelacha mogło być podobnie ale nie wiadomo.
#2.3 Pierwsze wnioski
Jakie wnioski płyną z takie tabelki?
- Można spróbować wyznaczyć datę potopu, bo wiem, że …
- Arpachszpad urodzil się w 1657,
- było to dwa lata po potopie (co to znaczy dwa lata po w Gen 11:10)
- I już wiem, że potop był w 1655 roku.
- Wiemy też, że (gen 7.6) "Noe miał sześćset lat, gdy nastał potop na ziemi." a Noe urodził się w 1057 więc potop był w 1657 !!!! Ojej!
- No i mam pierwszą niespójność i wątpliwość, bo
- rok śmierci Metuszelacha to 1657, a ponieważ w arce go nie było, to czy dwa lata topił się pływając obok arki?
- rok śmierci Lameka to 1652 - a więc umarł na 3 lata przed potopem. Miał szczęście? albo umarł w potopie i jest tu jakiś błąd.
- a mam podstawę przypuszczać, że obaj zginęli w wodach potopu. Czyli +2 albo -3 lata błędu. Sporo.
- Można poszukać w Biblii brakujących danych, albo danych, które opisują te genealogie aby sprawdzić spójność, lub wyłapać rozbieżności. Można ....
- Ile żył Noe? Na pewno gdzieś to jest: 950 lat wg. Gen 9.28, więc Noe umarł w 2007, a po urodzeniu się Sema żył jeszcze 450 lat. Wpisuję to w tabelkę
- Ile żył Abraham?
- ponoć 180, ale gdzie to jest? - nie wiem gdzie, ale już wpisuję w tabelkę bo mi potrzebne !!!!1!!!!
- Można napisać coś o Izaaku.
- Urodził się późno.
- Jak długo żył?
- Czy warto zajmować się jeszcze Jakubem?
- Czy jeszcze da się wyciągnąć jakieś wnioski z tych danych? Tak - statystyczne.
#3. Hipoteza badawcza
#4. Wnioski
#99. Ciekawostki
#99.1 Uzgadnianie listy potomków Noego
Na początku uzgadniam listę potomków Noego, aby dojść do Abrahama. Próbuję wg. rozdziału 10 Księgi Rodzaju (imiona wg tłumaczenia BT).
(1) Oto potomstwo synów Noego: Sema, Chama i Jafeta. Po potopie urodzili się im następujący synowie:
(2) Synowie Jafeta: Gomer, Magog, Madaj, Jawan, Tubal, Meszek i Tiras.
(3) Synowie Gomera: Aszkanaz, Rifat i Togarma.
(4) Synowie Jawana: Elisza i Tarszisz, Kittim i Dodanim.
(5) Od nich pochodzą mieszkańcy wybrzeży i wysp, podzieleni według swych krajów i swego języka, według szczepów i według narodów.
(6) Synowie Chama: Kusz, Misraim, Put i Kanaan.
(7) Synowie Kusza: Seba, Chawila, Sabta, Rama i Sabteka. Synowie Ramy: Saba i Dedan.
(8) Kusz zaś zrodził Nimroda, który był pierwszym mocarzem na ziemi. (9) Był on też najsławniejszym na ziemi myśliwym. Stąd powstało przysłowie: Dzielny jak Nimrod, najsławniejszy na ziemi myśliwy. (10) On to pierwszy panował w Babelu, w Erek, w Akkad i w Kalne, w kraju Szinear. (11) Wyszedłszy z tego kraju do Aszszurus, zbudował Niniwę, Rechobot-Ir, Kalach (12) i Resan, wielkie miasto pomiędzy Niniwą a Kalach.
(13) Misraim miał jako potomstwo: Ludim, Anamim, Lehabim, Naftuchim, (14) Patrusim i Kasluchim, od których pochodzą Filistyni i Kaftoryci.
(15) Kanaan zaś zrodził: Sydona pierworodnego i Cheta. (16) A ponadto: Jebusytów, Amorytów, Girgaszytów, (17) Chiwwitów, Arkitów, Sinitów, (18) Arwadytów, Semarytów i Chamatytów. A potem szczepy kananejskie rozproszyły się. (19) Granica Kananejczyków biegła od Sydonus w kierunku Geraru aż do Gazy, a potem w kierunku Sodomy, Gomory, Admy i Seboim - aż do Leszy.
(20) Są to potomkowie Chama według ich szczepów, języków, krajów i narodów.
(21) Również Semowi, praojcu wszystkich Hebrajczyków i starszemu bratu Jafeta, urodzili się synowie.
(22) Synowie Sema: Elam, Aszszur, Arpachszad, Lud i Aram.
(23) Synowie Arama: Us, Chul, Geter i Masz.
(24) Arpachszad był ojcem Szelacha,
a Szelach - Ebera.
(25) Eberowi urodzili się dwaj synowie; imię jednego Peleg, gdyż za jego czasów ludzkość się podzieliła, imię zaś jego brata - Joktan.
(26) Joktan był ojcem Almodada, Szelefa, Chasarmaweta, Jeracha, (27) Hadorama, Uzala, Dikli, (28) Obala, Abimaela, Saby, (29) Ofira, Chawili i Jobaba. Oni wszyscy byli synami Joktana. (30) Obszar, na którym mieszkali, rozciągał się od Meszy w kierunku Sefar aż do wyżyny wschodniej.
(31) Oto synowie Sema według szczepów, języków, krajów i narodów.
(32) Oto szczepy synów Noego według ich pokrewieństwa i według narodów. Od nich to wywodzą się ludy na ziemi po potopie.
Czyli potomkowie Noego to:
BT:
Sem, Arpachszad, Szelach, Eber, Peleg, Reu, Serug, Nachor, Terach i Abram.
#99.2 Imiona patriarchów w innych tłumaczeniach
Ciekawostka w tych czytania to pojawiająca się postać Nimroda i jego zaangażowanie w Unię Europejską zwaną wtedy Babel, a potem nowa inicjatywa polityczna - Babilon.
Kolejna ciekawostka to jak te imiona (ja podaję za najbardziej popularną w kulturze polskiej Biblią Tysiąclecia) przekazują inne tłumaczenia:
BW:
Sem, Aprachszad, Szelach, Heber, Peleg, Reu, Serug, Nachor, Terach, Abram.
BG:
Sem, Arfachsad, Selech, Heber, Peleg, Rehu, Sarug, Nachor, Tareg, Abram.
x.Wujek:
Sem, Arphaxad, Sale, Heber, Phaleg, Rew, Sarug, Nachor, Thare, Abram.
#99.3 Septuaginta (dopisek po latach)
Dziwne to jest ale septuaginta (czyli pochodzący z III w. przed Chr. przekład Tory na grekę) inaczej oddaje długości życia patriarchów. Wszystko jest o 100 lat pomniejszone. Dziwne to jest. Nie wiem jakie jest wytłumaczenie tego. Może rabini co to tłumaczyli chcieli podkreślić, że nie jest to Tora.
Komentarze: (2)
Uwzględnić koniecznie Gen8:13 - Rdz 8:13 bt5 "W sześćset pierwszym roku, w miesiącu pierwszym, w pierwszym dniu miesiąca wody wyschły na ziemi, i Noe, zdjąwszy dach arki, zobaczył, że powierzchnia ziemi jest już prawie sucha."
Jest błąd w liczbie lat urodzenia się Sema ,Noe miał 602 lata jak urodził mu się Sem ,2 lata po potopie ,a u Ciebie wynika ,że miał 500 lat ,Potop nastąpił w 1652 lata po stworzeniu Adama , gdy Noe miał 600 lat ,a u Ciebie jest ,że 1557 ,masz 100 lat pomyłki .Noe miał 602 lata jak urodził mu się Sem 2 lata po po potopie . Według właściwych wyliczeń , Sem urodził się w 1654 r. od stworzenia Adama .
Skomentuj notkę